Protozoïsch moeras

In een interview in De Morgen van woensdag 22 augustus beweert de Britse poet laureate Andrew Motion het volgende: 'Gedichten die werken zijn altijd het resultaat van de samenwerking van de cognitieve, manipulatieve eigenschappen van onze hersenen en eigenschappen die niet het flauwste idee hebben wat er aan de hand is en die op het niveau staan van het protozoïsche moeras. Uit het moeras stijgen de gasbellen op die vol pijn, wensen, verlangens, liefde en verlies zitten. Wanneer je teveel vanuit het kennende deel van je brein schrijft, eindig je met een gedicht dat heel goed gestructureerd en knap bedacht is maar geen vuur in zijn lijf heeft. Als je daarentegen vanuit het moeras schrijft, heb je veel kans met een gedicht te zitten dat heel veel voor jou betekent, maar niets voor iemand anders. Kunst is altijd een kwestie van evenwicht.'

Probleem is: hoe schrijf je vanuit het moeras als je het moeras niet kent? Want het moeras is een groot mysterie, het deel van de hersenen dat de verbeelding, de dromen, het creatieve gisten beslaat. Het mysterie waardoor goede kunst niet te verklaren valt. We vertrekken inderdaad vanuit het kennende deel van het brein, uit indrukken die we bewust waarnemen, uit de stroom informatie die ons dagelijks overspoelt (of waar we bewust naar op zoek gaan, cfr flarf). Maar tijdens het schrijfproces blijkt plots iets aan de hand, krijgen we contact met een deel van onze geest waar we niet echt controle over hebben, een oergeest, een soort universaliteit, ja ons DNA. Daarom wordt poëzie (en kunst in het algemeen) interessant wanneer we de controle voor een stuk verliezen en een irrationele instantie (die in onze geest zit) het van ons overneemt. Maar we kunnen niet kiezen om vanuit dit (onbewuste) moeras te schrijven. Het plezierige/fascinerende aan het dichten is dat we vaak niet weten waar het naartoe gaat, dat we ons gedicht niet meer in de hand hebben en de uitkomst verrassend is.